Full text: Studi Vichiani

IV. CONCETTO DELLA GRAZIA E DELLA PROVVIDENZA I55 
zia, poco prima ha detto «provvidenza »; dove, definendo 
gli attributi di Dio, ne fa consistere la bontà in ciò, quod 
omnibus rebus a se creatis quemdam conatum, quod¬ 
dam ingenium indit se conservandi. Così, quando per 
corporeae naturae vitia, quibus dividitur, atteritur et cor¬ 
rumpitur, singula quaeque in sua specie conservari non 
possunt, divina Bonitas per ipsarum vitia rerum erumpit, 
et conservat in suo quaeque genere cuncta. Di guisa che 
questa bontà non ha funzione diversa dalla sapienza di¬ 
vina; la quale, quatenus suo quaeque tempore cuncta promit, 
Divina Providentia appellatur. Quella divina 
Provvidenza, le cui vie sono le opportunità, le occasioni, 
gli accidenti, attraverso ai quali erompe la divina Bontà, 
e fa nascere la virtù, com3 virtù dianoetica o sapienza, 
e virtù etica, infrenatrice degli affetti, imperfetta nei 
gentili, o perfetta, qual’ è soltanto la virtù cristiana, che, 
reprimendo la fìlautia, piega Tuomo all’ umiltà1. 
La virtù si può bensì distinguere in prudenza, temperanza 
e fortezza; ma a patto che vadano tutte insieme con¬ 
giunte perché la virtù è una, e non dell’uomo. « 5 e d 
Dei virtus est, divina gratia, quae suo 
lumine Christianis perspicue recta vitae agenda demon¬ 
strat: et efficit ut uno genere assensionis et rebus contem¬ 
plandis et rebus in vita agendis assentiamur » 2. 
1 Pagg. 27-28. Cfr. p. 214. 
2 Op. dt., p. 28. Uno genere assensionis, perché spinozianamente 
o, com'egli preferisce dire, socraticamente, il Vico tiene a confermare 
quel che ha stabilito nel lemma 40 (Prolog.), che cioè la volontà libera o 
razionale coincide con l'intelletto (voluntas et intellectus unum et idem 
sunt, aveva detto Spinoza, Etk., II, prop. 49 sch.): «Unum esse genus 
assensionis, et quo rebus contemplandis, et quo rebus in vita agendis, 
perspicue, ut tamen utrarumque fert natura, demonstratis assentimur. 
Nam qui officio faciendo non assentitur, is perturbatione aliqua animi 
id perspicue faciendum non cernit: quare ubi perturbatio sedata sit, et 
animus ea sit defoecatus, hominem poenitet prave facti : quod quia in 
geometricis rebus ex. gr. non evenit, quia linearum nulla sunt studia 
sive affectus nulli, quibus perturbari homines possint, idcirco in iis 
ac in vitae officiis faciendis diversum assensionis genus esse videtur»: 
Vico, Op.a, ed. Ferrari, III, 17; cfr. pp. 42-43.
	        
Waiting...

Note to user

Dear user,

In response to current developments in the web technology used by the Goobi viewer, the software no longer supports your browser.

Please use one of the following browsers to display this page correctly.

Thank you.