ßieine Beiträge
Ansere Mundarten.
Die erste Vergangenheit.
Die Mundarten in unserem Gebiete kennen die Formen der ersten Vergangenheit (Im—⸗
perfekt) nicht. Nur die Hilfszeitwörter weisen diese Formen auf: ich konnt, ich durft, ich
woilt, ich wor, ich hott, ich sollt, ich muscht, (ich konnte, durfte, wollte, war, hatte, sollte,
ich mußte). Wir finden das Imperfekt auch bei den Zeitwörtern „wissen“ lich woscht) und
„sagen“ lich sat).
Gleich arm sind unsere Mundarten an Moͤglichkeitsformen (Formen des Konjunktivs). In
dem Saartal gibt es noch einige uralte Ueberreste: eich krä'ng, eich krät (ich kriegte);
eich gesäsng, eich gesät (ich sähe); eich bräng, eich brät (ich brächte); eich mäsnt (ich möchte);
et geläsng' (es gelänge); ferner: eich hätt; eich käm; eich gäf (ich gäbe); eich wescht (ich
wüßte); eich mißt (ich müßte); eich kennt, sollt, wollt (ich könnte, sollte, wollte).
Wir übertragen hier eine Kurzgeschichte in der Mundart des bergischen Landes in eine
Mundart des Saartals. Die Uebertragung zeigt uns deutlich die Armut unserer Mund—
arten an Imperfektformen:
Dat Fettwief
Ens kom de Noberschfrau un sät: „Ming
Mann eß schwer krank; beß doch so jod un
jank ens no der Fettfrau“. Ich krete ming
Päed un rett erop. Et Fettwief wonnte oven
bei Halver ob em Burenhoff. Ech säte er, dat
bei uns in der Noberschaft en Mann ärg
krank wör un frogte se. ob se demm nit
hälepen künnte. „Ech well ens sehn“, sät se,
an do kritt se och ald de Aepelspann vamm
Füer un satzte enn andere drop. Dann hov
se den Schützel huh un nohm us em Büggel,
denn se öm et Liev drog, en Stöck Fett.
Dann wöschte se met dem Fett en der Pann
eröm un froate, wie alt der Mann wör. Als
ech er dat Aler jesät hat, jing die Wöscherei
widder los. Obemol hurte se op un säte:
„Demm Mann kann ech nit hälepen, der jeht
duet, ieter dat sechs Wächen öm sind. Ech
kann em ävver Linderung verschaffen“. Dann
schrevo se wat ob en Blatt un säte, dat soll
ech in der Apotheke holen, un üver vierzehn
Däa soll ech dann widder kummen. Ech be—
stahlte dat bei denn Lüggen, nur nit dat der
Mann stärven möte.
No knapp vierzehn Dägen kom de Frau un
heel mech ahn, noch ens erop ze iohn. Dann säte
se, ehrem Mann jing et wat besser, besondersch
am Donnerschdag jing et em ärg jod. Als
ech zum Fettwief erenn kom, ref se mer ald
entiähn: „Aha. do kütt de Fringsdörper
widder un well ens hüren, wie et singen
Kranken ieht“. Dann dät se widder de Pann
op et Füer, kret en Stöck Fett un wöschte
domet rongs en der Pann eröm. Dann sät
se: „Dem Mann jeht et wat besser, beson—
De Dedersch (Die Töterin)
(Mundart des Saartals) GBeckingen).
De Noperschfra; eß möol komm unn hat ge⸗
sa't: „Meiner eß schwär krank; sei möl so
zutt unn geh bei de Fra'“. Ich hann mei
Pärd geholl unn benn roff geriet. De Fra'
sat ls owen henner'm Hoff gewahnt. Eich
hann zu er gesa't, daß bei us en der Noper—⸗
chaft en Mann arig krank eß unn hann se
zefröt, ob se däm net helfen kann. „Eich well
moͤl gucken (gesinn)“, hat se gesa't unn hat
de Kromperpann vam Feier geholl unn hadden
anner droffgesetzt. Dann hat se de Schirz en
de Heh gehof unn hadd ausm Beidel, wo
se om de Leiw hott, en Schdeck Fett rausge⸗
holl. Dann hat se met dem en der Pann
rem gerosert (gefahr) unn hat gefroͤt, wie alt
der Mann wär. Wie eich dat Alter gesat
hott, dòõ eß de Re'iherei näß loßgang.
Off ämsöll) hat se offgehort unn hat gesa't:
„Däm Mann kann eich net helfen; der schdirft,
ꝛh sechs Wochen remm senn. Eich kann'm aw⸗
ver de Krankhät leichder machen“.
Dann hat se äppes oww'n Blat geschrief unn
hat gesat, dat sollt eich en der Abdeckt hol⸗
en, unn en värzehn Darn soll eich näß
nommol) kommen. Eich hann dat de Leiden
rusgericht, nur net, daß der Mann schderwen
nischt.
Nô knapp virzehn Da'n eß de Fraf komm
inn hat mer sche' geschwätzt, daß ich nommö
roff gehen soll. Dbei hat se gesat, daß et
hrem Mann besser gäng; besonnerscht am
Donnerschdag wär et imm ganz gutt gang.
Wie eich bei der Fra' rennkomm senn, hat se